Spis treści
1. Wpływ budownictwa na środowisko i sposoby jego minimalizacji
Budownictwo ma znaczący wpływ na środowisko naturalne, zarówno w kontekście emisji gazów cieplarnianych, zużycia zasobów, jak i generowania odpadów. Oto kluczowe aspekty tego wpływu:
- Emisja gazów cieplarnianych
Ostatnie badania ujawniają, że sektor budownictwa odpowiada za 37% emisji gazów cieplarnianych (około 27% emisji pochodzi z eksploatacji budynków, a 10% związane jest działalnością przemysłu budowlanego). Warto również zauważyć, że produkcja cementu, kluczowego materiału budowlanego, odpowiada za 7-8% światowej emisji CO₂. Każdy nowo wybudowany budynek to tysiące kilogramów CO₂ emitowanych do atmosfery, co podkreśla konieczność przemyślanego planowania inwestycji budowlanych.
- Zużycie zasobów naturalnych
Budownictwo zużywa 50% globalnych zasobów materiałowych oraz 33% światowych zasobów wody. Procesy budowlane często wiążą się z ingerencją w naturalne ekosystemy, prowadząc do wycinki drzew, niszczenia siedlisk oraz zmian w lokalnym krajobrazie.
- Generowanie odpadów
Środowisko budowlane generuje około 35% odpadów na świecie, co stanowi istotne obciążenie dla systemów gospodarki odpadami i środowiska naturalnego.
Równocześnie sektor budownictwa posiada ogromny potencjał, aby budować w sposób zrównoważony, minimalizując, a często nawet zerując negatywny wpływ na środowisko naturalne. Wprowadzenie praktyk zrównoważonego budownictwa może przynieść liczne korzyści dla środowiska naturalnego, ale także człowieka:
- Tworzenie miejsc pracy: Praktykowanie budownictwa naturalnego/ekologicznego może stworzyć miliony nowych, miejsc pracy, zwłaszcza w obszarach takich jak konserwacja budynków, modernizacje oraz stosowanie materiałów niskoemisyjnych.
- Oszczędność zasobów: Stosowanie ekologicznych materiałów budowlanych oraz energooszczędnych technologii może znacząco zmniejszyć zużycie energii i zasobów naturalnych.
- Poprawa jakości życia: Zrównoważone budownictwo przyczynia się do tworzenia zdrowszych i bardziej komfortowych przestrzeni życiowych, co pozytywnie wpływa na samopoczucie i zdrowie mieszkańców.
2. Społeczne postrzeganie ekologicznego budownictwa
Restrykcje unijne, badania naukowe i trendy to jedno, ale jakie jest stanowisko przeciętnego Kowalskiego czy Kowalskiej? Czy widzimy korzyści z takiego podejścia? Czy wpisują się one w nasze przekonania, portfel finansowy czy filozofię życia? W Polsce i krajach Unii Europejskiej rośnie świadomość społeczna dotycząca wpływu budownictwa na środowisko, co przekłada się na zmiany w preferencjach konsumentów oraz strategiach inwestycyjnych.
Według badania Pracowni Architektonicznej Studio4SPACE, 34,9% respondentów jest skłonnych zapłacić więcej za mieszkanie lub dom wykonany z ekologicznych materiałów, w tym surowców wtórnych. Jednak niemal tyle samo osób (34,2%) nie podziela tego zdania, co wskazuje na podzielone opinie w społeczeństwie. Wśród osób gotowych na wyższe wydatki, 29% deklaruje akceptację podwyżki ceny o 5-10%, a 24% o 10-15%. Świadczy to o rosnącej świadomości ekologicznej społeczeństwa, jednak skłania również do refleksji: dlaczego wciąż tak mało mówi się o szkodliwym wpływie na zdrowie człowieka i środowisko naturalne, klasycznych surowców budowlanych? Gdybyśmy mieli świadomość, jak bardzo, wydzielające się z tych produktów, substancje toksyczne wpływają na jakość mikro środowiska domowego, być może zdecydowalibyśmy się na budowę mniejszego domu, ale przy zastosowaniu materiałów zrównoważonych? To pytanie pozostawiam otwarte.
3. Zrównoważone materiały w budownictwie
Wybór materiałów ma kluczowe znaczenie dla ekologicznego charakteru budynku. Zrównoważone materiały budowlane odgrywają kluczową rolę w redukcji negatywnego wpływu budownictwa na środowisko.
Drewno i odpady drzewne
- CLT (Cross-Laminated Timber) – drewno klejone krzyżowo, wytrzymałe i trwałe.
- Drewno lite – naturalny, odnawialny surowiec o niskim śladzie węglowym.
- Bale drewniane – stosowane w domach z bali, zapewniające dobrą izolację termiczną.
Ze względu na zmiany klimatyczne i związane z nimi problemy, takie jak susze czy plagi szkodników, w Niemczech wzrosła ilość wycinanego drewna. W 2020 roku uszkodzeniu uległo 53,8% ściętego drewna. Wykorzystanie odpadów drzewnych jako materiału budowlanego pozwala na oszczędność zasobów i redukcję emisji CO₂.
Beton niskoemisyjny lub alternatywny np. konopny
Produkowany z mniejszą ilością cementu lub z wykorzystaniem dodatków pochodzących z recyklingu. Beton konopny (hempcrete) jest mieszanką paździerzy konopnych, wapna i wody, jest świetny do izolacji i regulacji wilgotności (HEMP SYSTEM). Bloki konopne – lekkie, oddychające i trwałe.
Glina i ziemia
- Bloczki z ubitej ziemi (rammed earth) – trwałe, akumulujące ciepło i pochodzące z lokalnych źródeł.
- Tynki gliniane – poprawiają mikroklimat wnętrza, regulują wilgotność, oczyszczają powietrze, są oddychające i zdrowe.
- Płyty gliniane – regulują wilgotność, akumulują ciepło, zapewniają dobrą izolacje akustyczną
Słoma
- Słoma w konstrukcji szkieletowej – tani i ekologiczny materiał o doskonałych właściwościach izolacyjnych
- Panele prefabrykowane z prasowaną słomą – modułowe systemy budowlane ułatwiające szybki montaż i spełniające rygorystyczne normy budowlane (SŁOMIANY DOM, DD MODUŁY, ECOCOCON
- Metoda Nebraska (Straw Bale Construction) – ściany nośne wykonane wyłącznie z bel słomy, bez dodatkowego szkieletu.
Cegła i bloczki ekologiczne
- Cegły wapienno-piaskowe (silikaty) – niskoemisyjne i wytrzymałe.
- Cegły ceramiczne – tradycyjne, ale ekologiczne, gdy są produkowane w energooszczędny sposób
- Cegły z gliny suszonej na słońcu
- Bloczki z keramzytobetonu
- Cegły z recyklingu
Izolacje naturalne
- Płyty izolacyjne słomiane (VestaEco)
- Wełna drzewna
- Wełna owcza
- Płyty z włókien konopnych
- Celuloza (z recyklingu)
Wybierając te materiały i technologie, można znacząco obniżyć emisję CO₂ budynku, zarówno w fazie budowy, jak i eksploatacji. Ważne jest także korzystanie z lokalnych materiałów, ponieważ na ślad węglowy produktów naturalnych w znacznej części wpływa transport często stanowiąc 70-90%.
4. Certyfikacja budynków ekologicznych
W Europie funkcjonują systemy certyfikacji, takie jak DGNB, które oceniają zrównoważone aspekty projektowania, budowania i użytkowania budynków. Systemy te biorą pod uwagę m.in. jakość powietrza, zużycie energii, zarządzanie wodą oraz stosowane materiały budowlane. Poniżej znajdziecie listę najbardziej znanych systemów certyfikacji:
BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method)
- Jeden z najpopularniejszych systemów w Europie
- Ocenia m.in. zużycie energii, wody, materiały, zdrowie użytkowników
LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)
- Globalnie uznawany system, popularny w USA i Europie
- Ocena budynków pod kątem efektywności energetycznej, wody, materiałów, lokalizacji
DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen)
- Niemiecki system oceniający budynki w trzech aspektach: ekologia, ekonomia, aspekty społeczne
- Popularny w Europie, zyskuje na znaczeniu w Polsce
WELL Building Standard
- Koncentruje się na zdrowiu i komforcie użytkowników
- Ocenia jakość powietrza, wody, oświetlenia, ergonomię, zdrowie psychiczne
- Coraz częściej stosowany w nowoczesnych biurowcach
HQE (Haute Qualité Environnementale)
- Francuski system oceniający budynki pod kątem zrównoważonego rozwoju
- Uwzględnia aspekty ekologiczne, komfort użytkowników, zarządzanie energią
Budynek pasywny (Certyfikat Passive House – PHI)
- Budynki o minimalnym zapotrzebowaniu na energię
- Ścisłe standardy izolacji, wentylacji, strat ciepła
W Polsce najczęściej stosowane są BREEAM i LEED, ale rośnie zainteresowanie WELL i Passive House. Certyfikacja ekologiczna zwiększa wartość nieruchomości i obniża koszty eksploatacji.
5. Korzyści wynikające z budownictwa zrównoważonego
Budownictwo zrównoważone przynosi szereg korzyści ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Najbardziej znaczącymi są te wpływające bezpośrednio na ochronę środowiska naturalnego oraz poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka. Sklasyfikowaliśmy je w 3 kategoriach:
Korzyści ekologiczne
Redukcja emisji CO₂ – minimalizowanie śladu węglowego poprzez energooszczędne technologie i materiały niskoemisyjne.
Efektywność energetyczna –lepsza izolacja budynków, mniejsze zużycie energii.
Ochrona zasobów naturalnych – wykorzystanie surowców odnawialnych i materiałów z recyklingu.
Niższe zużycie wody – systemy odzysku deszczówki i technologie zmniejszające zużycie wody.
Mniejsza produkcja odpadów – zastosowanie gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).
Korzyści ekonomiczne
Niższe koszty eksploatacji – budynki zużywają mniej energii i wody, co obniża rachunki.
Dłuższa żywotność budynków – trwałe i odporne na degradację materiały zmniejszają koszty konserwacji.
Większa wartość nieruchomości – budynki ekologiczne szybciej znajdują nabywców i najemców.
Korzyści społeczne i zdrowotne
Lepsza jakość powietrza wewnętrznego – ograniczenie emisji szkodliwych substancji z materiałów budowlanych.
Wyższy komfort użytkowania – lepsza izolacja akustyczna, optymalne warunki cieplne i oświetleniowe.
Zdrowsze środowisko życia – zmniejszenie efektu miejskiej wyspy ciepła i poprawa mikroklimatu.
Wzrost świadomości ekologicznej – promowanie zrównoważonego stylu życia wśród mieszkańców i użytkowników budynków.
Podsumowanie
Budownictwo zrównoważone to nie tylko trend, ale konieczność w obliczu globalnych wyzwań środowiskowych. Dzięki zastosowaniu ekologicznych materiałów, efektywnego zarządzania zasobami i nowoczesnych technologii, możliwe jest tworzenie budynków, które są przyjazne dla środowiska i komfortowe dla nas. Ze wszystkich miejsc na ziemi to dom daje nam schronienie, warto zadbać by był zdrowy.
